Muziek uitschrijven
Uitschrijven van bestaande muziek (bladmuziek uitschrijven, muziek noteren) is een klus waarmee de computer je zeer van dienst kan zijn.
Benodigdheden
Wat heb je nodig om het klusje te klaren ?
- een muzieknotatieprogramma zoals MusiCAD;
- een audiobewerkprogramma zoals Audacity;
- de uit te schrijven muziek als audio bestand op de computer;
- je oren ;-)
- je eigen instrument of (liever nog) een MIDI klaviertje zodat je even wat kunt uitproberen.
- tijd - afhankelijk van je ervaring met uitschrijven, met de complexiteit van de uit te schrijven muziek en je handigheid met de programmatuur kan het uitwerken tot bruikbare partijen wel wat tijd kosten.
Stap 1
Open je muziek in Audacity. Audacity kan de meeste audioformaten (mp3, wma, wav) probleemloos inlezen.
Toonsoort
Probeer vervolgens de toonsoort te achterhalen. Meestal lukt dat behoorlijk goed door naar het einde van het muziekstuk te luisteren, meestal zal de laatste noot ook de grondtoon zijn. Dan moet je nog achterhalen of we te maken hebben met een majeur (vrolijk) of een mineur (droevig) toonsoort.
Als je de toonsoort eenmaal hebt hangt het van je lees- schrijf- en speelvaardigheid af of dat ook de toonsoort is waarin je gaat schrijven. Als je volledig probleemloos in C#-groot speelt en het uit te schrijven muziekstuk staat in C# dan is er weinig reden om voorwerk te doen. Als C-groot belangrijk makkelijker speelt en leest kun je het beter anders aanpakken. Ook als de gebruikte opname om een of andere reden net tussen twee tonen in blijkt te zitten heb je een list nodig: Audacity heeft een voorziening om met behoud van tempo je muziek hoger of lager te zetten.
Zorg dat je muziek in een soepel speelbare toonsoort terecht komt; toonsoort achteraf wijzigen is een kwestie van een paar muisklikken dus daar hoef je je in dit stadium geen enkele zorg over te maken.
Maatsoort
Naast de toonsoort heb je ook de maatsoort nodig. Verreweg de meeste populaire muziek gebruikt eenvoudige maatsoorten als 2/4, 4/4, 3/4 of 6/8. Eerst moet je boven water hebben of het een tweedelige of juist een driedelige maat is. Als je de neiging krijgt om mee te wiegen zal het meestal een driedelige maatsoort betreffen 3/4 of 3/8. Even meetellen (een-twee-drie, een-twee-drie) geeft wel uitsluitsel. Of je vervolgens uitschrijft als 3/4, 3/8 of 3/2 is niet zo heel belangrijk je kunt dat achteraf wel weer veranderen. Vaak zul je een heel langzame driedelige maat ook 'langzaam' noteren met 3/2 terwijl een heel hoog tempo vaker als 3/8 opgeschreven wordt. Het notenbeeld wordt wel anders.
In een tweedelige maat is het onderscheid tussen 2/4 of 4/4 is niet altijd even duidelijk, maar maakt voor het uitschrijven niet zo heel veel uit. In geval van twijfel gebruik je de kortste maatsoort, maatsoort achteraf wijzigen van 2/4 naar 4/4 geeft meestal wat minder aanleiding tot problemen dan andersom.
Sleutel
Het maakt niet zoveel uit welke sleutel je gebruikt, ook dit is achteraf aan te passen, desnoods met octavering.
Tempo
Het gekozen tempo hangt samen met de maatsoort. Een genoteerd tempo van 120 kwartnoten per minuut (standaard wandeltempo in MusiCAD) betekent in een 4/8 maat 60 maten per minuut of 240 achtsten per minuut. Tempi genoteerd in achtsten moeten voor kwartnoten per minuut gehalveerd worden.
Stap 2
Opmaat
Bepaal of er een opmaat nodig is. De muziek begint in dat geval op een zwak maatdeel (wel-An-ne-ma-rie-ken-waar-gaat-gij-naar-toe..). De 1e tel van de maat begint op 'Wel' dus we hebben een opmaat nodig voor 'wel'.
Ritmische structuur
Veel muziek gebruikt een zich min of meer herhalende ritmische structuur. Denk aan syncopes, noten over de tel heen, triolen enz. Als je eenmaal de juiste structuur weet te noteren verloopt de rest van je notatie meestal veel sneller. Ritmische structuur beoordeel je vaak het makkelijkst op gehoor. Laat MusiCAD zodra je een paar maten hebt meteen even afspelen, dan weet je snel of je min-of-meer goed zit.
Herhaling
Bijna alle soorten muziek maken gebruik van herhaling. Herhaling doet zich voor op allerlei niveaus. Binnen een maat, binnen een aantal maten, maar ook veel grotere delen worden vaak herhaald, zij het met variaties. het kan heel handig zijn om in plaats van noot-voor-noot te blijven noteren, met knippen en plakken grotere of kleinere stukken te hergebruiken. Voor grotere delen gebruik je herhalingsconstructies zoals die in muzieknotatie gebruikelijk zijn (herhalingspunten, da capo, dal segno enz.)
Harmonie
Naast de noten is het erg handig om ook de harmonie erbij te noteren met behulp van akkoordsymbolen. Ritmische fouten hoor je sneller als er (automatisch gegenereerde) begeleidingspartijen meespelen. Om een akkoord goed te horen selecteer je in Audacity een kort stukje waar dat akkoord prominent in aanwezig is en speel je dat met <shift-spatie> herhaald af. (meer informatie over akkoorden en muziektheorie)
Meerstemmigheid
In heel veel muziek bemoeilijken andere partijen dan de melodiepartij het uitschrijven. Probeer met analytisch luisteren (in tegenstelling tot holistisch) zo goed mogelijk eerst naar de beoogde partij te luisteren. In Audacity kun je de uit te schrijven passage (maat of minder) selecteren en herhaald afspelen (<shift-spatie>) Zorg daarbij wel dat je selectie de juiste lengte heeft.